Jeśli w Twojej branży dodatkowych rąk do pracy potrzeba zwłaszcza w weekendy, to szczególnie opłacalnym rozwiązaniem może się okazać weekendowy system czasu pracy. We wpisie wyjaśniam, z czym wiąże się ta forma organizacji pracy oraz jakie są jej zalety i wady.
Weekendowy system czasu pracy – Kodeks pracy
System czasu pracy weekendowej regulowany jest przepisami zawartymi w art. 144 Kodeksu pracy. Polega na wykonywaniu pracy jedynie w piątki, soboty i niedziele (oraz święta). Możesz go wprowadzić wyłącznie na pisemny wniosek pracownika zatrudnionego na podstawie umowy o pracę (art. 150 § 6 K.p.). Nie musisz obejmować nim wszystkich dni weekendowych. Możesz uwzględnić tylko dwa, a nawet jeden dzień, np. soboty.
Weekendowy system czasu pracy stosuje się zwykle w specyficznych branżach (np. gastronomii, hotelarstwie albo handlu) oraz wobec osób zatrudnionych w niepełnym wymiarze etatu, np. ½ lub ¼. Pracownikowi, który pełni obowiązki tylko w piątki, soboty i niedziele, trudno byłoby bowiem zrealizować normę godzinową zarezerwowaną dla pracowników pełnoetatowych. Warto pamiętać, że dla pracowników zatrudnionych w systemie weekendowym nie stosuje się art. 15112 K.p., zgodnie z którym, pracując w niedzielę, powinni oni móc co najmniej raz na 4 tygodnie skorzystać z niedzieli wolnej od pracy.
System pracy weekendowej a ewidencja czasu pracy
Jeśli jesteś pracodawcą, to – zgodnie z art. 149 § 1 Kodeksu pracy – w celu prawidłowego ustalenia wynagrodzenia oraz innych świadczeń związanych z pracą jesteś zobowiązany do prowadzenia ewidencji czasu pracy każdego pracownika. Dotyczy to każdego systemu czasu pracy, a zatem również systemu weekendowego. Dokument ewidencjonujący czas pracy musisz prowadzić od pierwszego dnia zatrudnienia. Pamiętaj, że w systemie weekendowym okres rozliczeniowy nie może przekraczać 1 miesiąca.
Weekendowy system czasu pracy a nadgodziny
Zgodnie z art. 151 § 5 k.p., zawierając umowę o pracę w systemie weekendowym, powinieneś wspólnie z pracownikiem określić dopuszczalną liczbę godzin, po której przekroczeniu zatrudnionemu będzie przysługiwało należne wynagrodzenie z dodatkiem jak za nadgodziny. W systemie pracy weekendowej możesz wydłużyć pracownikowi zmianę do maksymalnie 12 godzin, jak w systemie równoważnym 12-godzinnym. Jeśli zaplanujesz zmianę 12 godzinną, a zatrudniony przepracuje 13 godzin, będzie to oznaczało 1 godzinę nadliczbową. Liczba zaplanowanych godzin pracy i pora jej rozpoczęcia może być różna w poszczególne dni. Nie zapomnij w takich przypadkach o stworzeniu grafiku czasu pracy na co najmniej miesiąc i podaniu go do wiadomości pracownika co najmniej 7 dni przed jego rozpoczęciem.
Łączną tygodniową i miesięczną liczbę godzin, jakie może on przepracować w podstawowym wymiarze czasu pracy, określa wymiar etatu. Przykładowo w styczniu 2024 roku pracownicy pełnoetatowi mają do przepracowania 168 godzin. Wypadają też 4 pełne weekendy (w tym święto 6 stycznia w sobotę). Oznacza to, że w styczniu osoba zatrudniona na ½ etatu musi przepracować 84 godziny, na ¼ - 42 itd. Odpowiednio rozkłada się również tygodniowy wymiar czasu pracy (21 godzin dla ½ etatu, 10,5 dla ¼ itd.). Każda sytuacja, w której planowany wymiar czasu pracy zostanie przekroczony, skutkuje powstaniem nadgodzin.
Pamiętaj, że pracownikom zatrudnionym w systemie weekendowym nie możesz zlecić pracy w nadgodzinach w innych dniach niż weekend. Wyjątek stanowi praca w sytuacjach szczególnych, tj. ochrona życia, zdrowia ludzkiego albo mienia.
System weekendowego czasu pracy – zalety i wady
Podstawowymi korzyściami wynikającymi ze stosowania weekendowego systemu czasu pracy są:
- Optymalizacja zasobów poprzez efektywne wykorzystanie personelu, gdzie szczególne obłożenie pracą przypada na weekend (np. gastronomia, handel) lub wymagana jest dyspozycyjność 24/7 (np. hotelarstwo) bez konieczności udzielania wolnego w co czwartą niedzielę.
- Elastyczność w planowaniu, zwłaszcza w sektorach o nieregularnym zapotrzebowaniu na pracę, gdzie konieczne jest wydłużenie zmiany ponad 8 godzin.
- Redukcja kosztów pracy: np. mniejsze obłożenie personelem w dni, gdy zapotrzebowanie na pracę jest mniejsze lub dostosowanie wymiarów etatów pracowniczych do rzeczywistych potrzeb biznesowych.
- Atrakcyjność rekrutacyjna: system weekendowy bywa atrakcyjny zwłaszcza dla uczniów i studentów studiów dziennych.
Wśród wad można natomiast wymienić m.in. trudniejsze planowanie i rozliczanie czasu pracy (podobnie jak w systemie równoważnym) oraz brak elastyczności – pracownika nie można w razie potrzeby wezwać do pracy w środku tygodnia. Wadą jest też zwiększone ryzyko zmęczenia i wypalenia (zwłaszcza osób pracujących powyżej 8 godzin na jednej zmianie) ze względu na brak możliwości dzielenia czasu wolnego z rodziną czy obciążenia zajęciami w każdy dzień tygodnia, a tym samym zagrożenie wysoką rotacją pracowników, co przekładać się może negatywnie na produktywność, integrację całego zespołu oraz koszty. Handel detaliczny zrezygnował z zatrudnienia w systemie weekendowym od czasu wprowadzenia zakazu handlu w niedzielę, ponieważ nie występują już 4 niedziele pracujące z rzędu. Wygodniejszy jest system równoważny 12-godzinny, w którym zatrudniony pracuje w weekend ale z możliwością świadczenia pracy również w inne dni.
Podsumowanie
Weekendowy system czasu pracy okazuje się skuteczny i opłacalny tylko w specyficznych branżach albo firmach. Wymaga kompromisów i efektywnej organizacji pracy, m.in. pod względem tworzenia harmonogramów zgodnych z Kodeksem pracy. Aby skutecznie zarządzać grafikami i zadaniami osób pracujących w weekendy i święta, warto wdrożyć w firmie dedykowane narzędzia, takie jak Grafik Optymalny. Nasz program do układania grafiku pomoże Ci to tworzyć przejrzyste, łatwo dostępne i zgodne z Kodeksem pracy grafiki (dostosowane do różnych typów umów, wymiarów etatów i systemów pracy), a także uniknąć organizacyjnych wpadek albo kosztów za nadgodziny.
Loading...